De geschiedenis van lavendel

Van ingrediënt in gerechten tot oorlogsvoering, de bewogen geschiedenis van lavendel laat zien dat deze plant meer is dan een plant die zijn naam ontleent aan een kleur. Als je de geschiedenis van deze veelzijdige plant bekijkt zie je dat de plant al eeuwenlang gebruikt wordt, zelfs zonder dat men op de hoogte was van de vele eigenschappen en voordelen. Lees verder om meer te weten te komen over de geschiedenis van lavendel en hoe verschillende samenlevingen deze plant gebruik(t)en.

Introductie

Lavendel, ook wel bekend onder de wetenschappelijke naam Lavandula angustifolia, is een kleurrijke plant die deel uitmaakt van de muntfamilie (7). De plant is nauw verwant aan culinaire kruiden als rozemarijn, basilicum, oregano, tijm en salie. De plant wordt ongeveer 90 centimeter groot en heeft zilvergroene bladeren. Lavendel heeft een lichtpaarse kleur en de naam van de kleur is afgeleid van de plant.

Lavendel komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied, Midden-Oosten, Noord-Afrika, Kaapverdië en de Canarische Eilanden. De plant is ook te vinden in Azië, Rusland, Australië en Noord-Amerika, indien er sprake is van het juiste klimaat. Lavendel groeit het beste in een gematigd klimaat met zonnige, gematigde zomers en droge, milde winters.

De plant is winterhard en kan in droge omstandigheden groeien. De plant groeit goed in zonnig weer, maar is gevoelig voor hoge luchtvochtigheid. Lavendel heeft behoefte aan droge, rotsachtige grond. Het Middellandse Zeeklimaat is ideaal voor lavendel en de meerderheid van lavendel van hoge kwaliteit wordt hier geoogst.

Geschiedenis

Lavendel werd ruim 2500 jaar geleden voor het eerst genoemd. De oude Egyptenaren gebruikten lavendel in parfum en om mummies te balsemen. Er werden zelfs sporen van lavendel aangetroffen in de grafkelder van de Egyptische farao Toetanchamon. De Romeinen gebruikten lavendelolie om kleding te wassen en voegden het toe aan hun badwater. Beide voorbeelden laten duidelijk zien dat lavendel al heel lang gebruikt en gewaardeerd wordt (10).

Hildegard von Bingen, Matthiolus en Paracelsus schreven over lavendelolie als verzachtend middel bij hoofdpijn en tandpijn (Kroeber 1935, Madaus 1938). Lavendelolie werd niet alleen gebruikt om hoofdpijn en tandpijn te verzachten, de olie werd oorspronkelijk ook gebruikt om drukke kinderen te kalmeren. Rembertus Dodonaeus schreef in 1608 al over het kalmerende effect van lavendelwater.

Grote hoeveelheden lavendelolie leidden zelfs tot wat werd omschreven als narcotische effecten (Guillemain et al. 1989). De bloemen en olie van de Lavandula officinalis werden en worden in heel Europa gebruikt als verzachtend middel (Weiss en Fintelmann 1999). Leclerc gaf een voorbeeld van dit fytotherapeutisch gebruik van lavendel (Frankrijk, 1966).

Lavendelolie wordt sinds 1976 verkocht en gebruikt als badadditief. De Duitse overheid gaf in 2009 toestemming om capsules met lavendelolie als officieel product op de markt te brengen. Dit werd voorafgegaan door het toedienen van druppels lavendelolie op een suikerklontje (ESCOP 2009, Britse kruidenfarmacopee 1983, verwijzing naar de Britse farmaceutische codex BPC 1973).

De naam

Het woord lavendel is afgeleid van het Latijnse lavare wat wassen betekent. Mensen waren eeuwen geleden, bijvoorbeeld in de tijd van de Romeinen, niet op de hoogte van de wetenschappelijke bestanddelen van lavendel. Toch gebruikten ze de plant om zichzelf en kleding te wassen, vooral in Mediterraanse gebieden waar de plant volop groeide. Lavendel werd soms ook in kledingkasten gelegd en gebruikt als basis voor parfums. Minder wassen betekende meer parfum en meer lavendel. Leuk weetje: volgens sommige mensen gebruikte Cleopatra lavendel om Mark Antony te verleiden!

Lavendel in de literatuur

Een van de oudste boeken ter wereld, de Gutenbergbijbel, refereert meerdere malen naar lavendel om het lichaam mee te parfumeren (10). In het Nieuwe Testament wordt verteld hoe Maria lavendelolie aanbrengt op de huid van Jezus. Hij had hen gevraagd dit te doen na zijn dood.

Historische anekdoten uit de zestiende eeuw, toen de pest zijn hoogtepunt bereikte, vertellen hoe lavendelolie en alcohol gebruikt werden om medische handschoenen te ontsmetten. Volgens diezelfde anekdoten zorgde het gebruik van deze handschoenen ervoor dat de ziekte zich minder snel verspreidde. Volgens andere anekdoten uit diezelfde tijd werden mensen die in het veld werkten en meehielpen aan de lavendeloogst minder snel besmet.

Doktoren die patiënten met de pest behandelden stopten hun maskers vol met lavendel en andere kruiden in de hoop de ziekte tegen te houden. Men gaf in die tijd de voorkeur aan parfums in plaats van een bad. Doktoren hoopten dat de geur van de kruiden de ziekte tegen kon houden. We hebben sindsdien grote medische stappen vooruit gemaakt!

Ook doktoren in het Middellandse Zeegebied gebruikten lavendel voor medische doeleinden. Ze gebruikten het zelfs om open wonden en brandwonden te reinigen en behandelen. De oude Grieken gebruikten lavendel om pijn te verzachten en om beter te kunnen slapen.

Lavendel vs lavandin

Niet alle lavendel is hetzelfde, er is wel degelijk verschil tussen lavendel en lavandin. Lavendel, ook wel bekend als Engelse lavendel, is afkomstig van de Lavandula angustifolia. Lavandin is afkomstig van een andere soort. Deze soort heeft grijsachtige bloemen en produceert meer olie dan de Engelse lavendelsoort. Lavandinolie, die een lavendelachtige geur heeft, ruikt iets anders dan Engelse lavendel. Lavandinolie heeft een geheel andere scheikundige samenstelling en bevat in tegenstelling tot Engelse lavendel geen medicinale eigenschappen. De jaarlijkse wereldwijde productie van Engelse lavendel bedraagt slechts 200 ton. De jaarlijkse wereldwijde productie van lavandin is daarentegen ruim 1000 ton oftewel bijna vijf keer zoveel!

Lavandin

Lavandin is een hybride en dus steriel. De plant wordt gestekt. Dat betekent dat de planten identiek zijn en dat stekken genomen kunnen worden, waardoor de plant als het ware gekloond wordt in plaats van gepopuleerd zoals bij fijne lavendel.

Lavandin komt vooral voor in Bulgarije, Spanje, Frankrijk, Italië, de Balkan, Australië en Tasmanië. Bulgarije produceert de grootste hoeveelheid. Lavandin heeft behoefte aan zure grond, terwijl Engels lavendel behoefte heeft aan een basische/alkalische grond. De meerderheid van de lavendel wordt op grote commerciële boerderijen gekweekt en de planten worden met behulp van een machine geoogst. De stengels worden gesneden en de bloemen worden in een vrachtwagen geladen. Met de hand oogsten is beter voor de plant dan oogsten met een machine, maar één machine kan net zoveel werk verzetten als honderd mensen.

Het kweken en oogsten van lavendel

Lavendel bloeit in het midden van de zomer. Dat is tevens het beste moment om te oogsten. De bloemen van de Engelse lavendelplant bevatten olie van de hoogste kwaliteit. De bladeren worden gebruikt om olie van mindere kwaliteit te produceren. De olie van Engelse lavendelbloemen wordt gebruikt in parfums en voor medicinaal gebruik. De lavendelolie die in Frankrijk geproduceerd wordt, wordt vooral in parfums en cosmetica gebruikt.

De bloemen worden na de oogst in een roestvrij stalen ketel geplaatst. De ketel wordt verwarmd waardoor er stoom ontstaat. De hete stoom wordt vervolgens afgekoeld zodat de olie vrij kan komen. De olie en het water worden gescheiden en de olie wordt in speciale vaten gegoten en enkele maanden bewaard. Sommige lavendelboeren proberen dit proces te versnellen door de stoom onder druk te zetten. Dit versnelt het proces, maar het heeft ook een effect op de kwaliteit van de gewonnen olie. Lavendelolie van de hoogste kwaliteit ontstaat als er een zo laag mogelijke temperatuur en geen druk gebruikt wordt.

Lavendel in gerechten

Lavendel ruikt niet alleen lekker, maar kan ook smaak geven aan voedsel. Gedroogde lavendelbloemen kunnen gebruikt worden om een diepere smaak te geven aan zowel zoete als hartige gerechten. De bladeren en stengels kunnen ook gebruikt worden en hebben een subtielere smaak dan de bloemen. Ze worden vaak samen met rozemarijn gebruikt om lamsvlees, kip, gegrild vlees, sauzen en stoofvlees smaak te geven. Ze zorgen voor een kruidige smaak. Lavendel en rozemarijn kunnen ook gebruikt worden om groentes, aardappels en rijstgerechten op smaak te brengen.

Als je lavendel in gerechten wilt gebruiken, moet je ervoor zorgen dat je culinaire lavendel gebruikt. Culinaire lavendel is Engelse lavendel, niet lavandin. Wacht totdat de knoppen opengaan en snijd vervolgens de stengels weg. Laat de stengels op een plat oppervlak drogen. Was de stengels en plaats ze in een warme oven om ze te roosteren of gebruik een koffiemolen om ze te malen. Lavendelbloemen kunnen toegevoegd worden aan suiker of siroop om smaak eraan te geven. De siroop of suiker kan vervolgens gebruikt worden om snoep, brood of ander gebak te maken. Sommige mensen zijn dol op room of ijs met lavendelsmaak.

Lavendel in thee en dranken

Lavendelthee wordt gemaakt van de bloemen van Engelse lavandel. De thee heeft een uitgesproken smaak en smaakt heel subtiel naar munt, roos of appel. Lavendelbloemen worden soms samengevoegd met andere theesoorten om een vollere smaak te creëren. De bladeren worden soms gebruikt om een minder zware thee te maken.

Medicinale eigenschappen van lavendel

Zoals eerder gezegd gebruikten de oude Grieken, Romeinen en Egyptenaren lavendel voor medische doeleinden en als parfum. Lavendel werd in de middeleeuwen vooral gebruikt om te ontsmetten, kalmeren en ontstekingen te behandelen. Onderzoekers toonden uiteindelijk, toen de plant al eeuwenlang werd gebruikt, interesse in de plant. Hoewel klinische onderzoeken onvoldoende bewijs hebben opgeleverd is de effectiviteit van kruidengeneesmiddelen (die bijvoorbeeld lavendelolie bevatten) aannemelijk. Er is volgens het HMPC (Europees Comité voor kruidengeneesmiddelen) bewijs dat deze supplementen al ruim dertig jaar op een veilige manier gebruikt kunnen worden. Volgens het Europees geneesmiddelenbureau is er geen medisch toezicht nodig voor het bedoelde gebruik (21, 22, 23). Laten we enkele recente onderzoeken naar lavendel bekijken.

1. Antiseptisch: historisch gebruik van lavendel voor het behandelen van wonden en brandwonden

Lavendelolie wordt al eeuwenlang gebruikt om wonden schoon te maken en het herstel ervan te stimuleren. Griekse en Romeinse legers gebruikten lavendel om hun wonden schoon te maken en te behandelen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er door dokteren in militaire ziekenhuizen geëxperimenteerd met lavendelolie. Een onderzoek uit 2016 impliceerde dat lavendelolie de aanmaak van nieuw weefsel stimuleert waardoor een wond sneller kan genezen (1).

De brandwonden van Gattefossé

René-Maurice Gattefossé, een Franse geleerde en scheikundige, werd in juli 1910 het slachtoffer van een vreselijke explosie in zijn laboratorium waarbij zijn hele lichaam bedekt raakte met brandende substanties. Nadat hij in het gras rond had gerold om de vlammen te doven, ontdekte hij dat zijn handen getroffen waren door gangreen. Gattefossé beweerde dat zijn handen, die hij slechts eenmaal met lavendelolie had gewassen, de volgende dag begonnen te genezen. Als dit verhaal waar is, betekent het dat lavendelolie een grote rol heeft gespeeld in zijn genezing.

2. Angstvermindering

Uit vijf recente onderzoeken is gebleken dat lavendelolie mogelijk angst kan verminderen. Het eerste onderzoek vond plaats in 2010. 221 volwassenen met angstproblemen namen deel aan dit willekeurige onderzoek waarbij placebo's gebruikt werden. Hun symptomen verminderden na het oraal innemen van lavendelolie genaamd Silexan. De uitslag van het tweede onderzoek was vrijwel hetzelfde. Een willekeurige groep van 170 volwassenen ontvingen placebo's en Silexan, wat resulteerde in verminderde angstgerelateerde rusteloosheid (2015).

Drie andere willekeurige onderzoeken uit 2014 en 2015 hadden soortgelijke resultaten. De orale inname van lavendelolie verminderde depressiviteit en angst. Deze onderzoeken laten op wetenschappelijk niveau zien dat lavendelolie gebruikt kan worden om stress en angst tegen te gaan.

Lavendelolie en -bloemen worden in Europa al meer dan dertig jaar op een veilige manier gebruikt. Het is vrijwel onmogelijk om algemeen gebruik van de bloemen of olie vast te stellen. Hoewel de onderzoeken door de jaren heen verbeterd zijn, is het aantal patiënten dat na behandeling met lavendelolie terugkeert voor verdere behandeling te laag (3, 4, 5).

3. Ontspanning

De dagelijkse reis naar het werk kan een drukke dag nog drukker en stressvoller maken. Iedereen heeft weleens de behoefte om te ontspannen. Lavendel wordt al eeuwenlang gebruikt om tot rust te komen. Uit onderzoek is gebleken dat het inademen van lavendelolie voor ontspanning en rust kan zorgen (6).

4. Slapen

Slaapproblemen? De oude Grieken gebruikten lavendel om beter te slapen. 158 nieuwe moeders namen in 2015 deel aan een onderzoek naar de effecten van lavendel op slaap. Uit dat onderzoek bleek dat de geur van lavendel slaap op aanzienlijke wijze kan verbeteren. Japanse studenten ontdekten dat blootstelling aan de geur van lavendel gedurende het slapen bijdraagt aan een betere nachtrust. Ook helpt het studenten makkelijker wakker worden in de ochtend. Europese landen erkennen dat lavendel al lang gebruikt wordt om milde symptomen van mentale stress en uitputting te verminderen en een betere nachtrust te stimuleren (8).

5. Spierpijn

Lavendel wordt al lang gebruikt om spierpijn en huidproblemen te behandelen. De oude Grieken wreven lavendelolie op hun spieren om spierpijn en ongemak te verminderen. De olie komt het best tot zijn recht bij een stevige massage (10).

6. Verhoging van antioxidanten

Als je het woord antioxidanten hoort, denk je vast aan gezond eten en drinken. Maar wat zijn antioxidanten nu eigenlijk? Oxidatiestoffen zijn mogelijk schadelijke stoffen. Antioxidanten verwijderen deze stoffen en helpen het lichaam gezond te blijven. Antioxidanten werden tussen 1920 en 1950 voor het eerst bestudeerd. Uit een onderzoek uit 2013 blijkt dat lavendelolie de aanwezigheid van glutathion, catalase en SOD verhoogt. Dit zijn de drie meest krachtige antioxidanten in het menselijk lichaam (10).

Men organiseerde een klinisch onderzoek om de effecten van lavendelolie en rozemarijnolie te bestuderen. Aan dit onderzoek namen 22 vrijwilligers deel. De deelnemers roken vijf minuten lang aan de lavendelolie, waarna hun speeksel verzameld werd. Verschillende fysiologisch actieve stoffen werden in het speeksel aangetroffen, waaronder het stresshormoon cortisol. Zowel de rozemarijnolie als lavendelolie zorgden voor een vermindering in cortisol. Een lagere hoeveelheid cortisol beschermt het lichaam tegen oxidatieve stress. Onderzoekers geloven dan ook dat lavendelolie een positief effect heeft (Atsumi & Tonosaki 2007).

7. Hoofdpijn en migraine

De mens is al eeuwenlang bekend met migraine. De oude Egyptenaren spraken in 1200 voor Christus al over deze vreselijke hoofdpijn. Hippocrates sprak in 400 voor Christus over de visuele interferenties die soms voorafgaan aan een migraine. Sommige mensen gebruiken lavendelolie om de spanning te verminderen.

8. Dieren

Lavendelolie wordt in sommige landen gebruikt om dieren te behandelen. De olie wordt samen met andere plantenextracten en etherische oliën gebruikt om te ontsmetten en behandelen (22).

Menstruatie

Vrouwen worden al sinds het begin der tijden geteisterd door menstruatiepijn. In 2014 namen 96 vrouwen met menstruatiepijn deel aan onderzoek waarbij drie druppels lavendelolie aangebracht werden op hun handen. Ze bedekten een uur later hun neus met hun handen en ademden de geur gedurende vijf minuten in. Uit het onderzoek bleek dat de lavendelolie hun menstruatiepijn aanzienlijk verminderde, in tegenstelling tot de groep die een placebo ontving. De vrouwen die geen lavendelolie gekregen hadden, hadden twaalf keer meer kans op vermoeidheid en misselijkheid en hadden zestien keer zoveel kans om flauw te vallen.

Lavender van Young Living

Lavender is een van onze meest populaire producten. Het is een perfecte olie voor beginners en mag in geen enkel huis ontbreken. Lavender van Young Living is geschikt voor aromatisch gebruik en gebruik op de huid. De olie is niet gelabeld als medicijn. Lavendelolie is niet alleen zo populair vanwege de klassieke geur, maar ook vanwege zijn veelzijdigheid. De olie kan op veel verschillende manieren gebruikt worden, van huidverzorgingsproducten tot ontspanningsoefeningen.

Een geschenk van Moeder Natuur

Lavendel wordt al eeuwenlang door de mens gebruikt. Men was voorheen niet volledig op de hoogte van de eigenschappen van deze plant, maar de wetenschap heeft er door de jaren heen voor gezorgd dat we nu wel op de hoogte zijn van de indrukwekkende eigenschappen.

De geschiedenis van
Frankincense

De geschiedenis van
lavendel

De geschiedenis van
teatree (melaleuca)